Οι υποτροπιάζουσα απλή κυστίτιδα, είναι μια μορφή ουρολοίμωξης που ταλαιπωρεί πολλές γυναίκες, ειδικά στην αναπαραγωγική ηλικία, αφού περισσότερες από μία στις 3 θα παρουσιάσουν άλλο ένα επεισόδιο μέσα στο επόμενο εξάμηνο.
Οι ουρολοιμώξεις οφείλονται στον πολλαπλασιασμό παθογόνων μικροοργανισμών (μικροβίων) στο ουροποιητικό μας σύστημα, που καταλήγει σε φλεγμονή. Τα μικρόβια συνήθως μεταναστεύουν από το γειτονικό έντερο και το πιο συχνό από αυτά είναι το κολοβακτηρίδιο (E. Coli).
Οι συχνές υποτροπές, δηλαδή τρία τουλάχιστον επεισόδια μέσα σε ένα έτος, σε υγιείς γυναίκες όπου δεν αποκαλύπτεται σαφής αιτία για την επανάληψη των ουρολοιμώξεων όπως η παρουσία λίθων, καταλήγουν στην ανάγκη προφυλακτικής χορήγησης αντιβιοτικών. Αυτό σημαίνει καθημερινή λήψη αντιβιοτικού σε χαμηλές δόσεις αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά κανόνα για περισσότερο από έξι μήνες, και είναι μια αποτελεσματική τακτική. Ωστόσο, μια μη φαρμακευτική παρέμβαση είναι επιθυμητή, όχι μόνο για την απαλλαγή ενός υγιούς κατά τα άλλα ατόμου από μια χρόνια φαρμακευτική θεραπεία, αλλά κυρίως επειδή τα μικρόβια αμύνονται στην μακροπρόθεσμη χορήγηση αντιβιοτικών και μετατρέπονται σε ανθεκτικά στελέχη, άρα πιο επικίνδυνα μικρόβια. Το φαινόμενο αυτό σήμερα έχει τεράστιες διαστάσεις και εξηγεί την ‘αχρήστευση’ πολλών αντιβιοτικών.
Το cranberry, είναι ένα φυτό της οικογένειας Ericaceae και έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των παθήσεων του ουροποιητικού από τον προηγούμενο αιώνα. Στο 90 % περίπου του βάρους του περιέχει νερό. Το υπόλοιπο αποτελείται ένα μίγμα αντιοξειδωτικών και άλλων συστατικών όπως φρουκτόζη και οργανικά οξέα. Η δραστική ουσία που μας ενδιαφέρει για την πρόληψη των υποτροπών των απλών ουρολοιμώξεων είναι οι προανθοκυανιδίνες. Τα μόρια αυτά δεσμεύουν τα ειδικά νημάτια που χρησιμοποιούν τα μικρόβια για να προσκολληθούν στα επιθηλιακά κύτταρα που επενδύουν το ουροποιητικό σύστημα εσωτερικά (πχ την ουροδόχο κύστη), κι έτσι τα μικρόβια αποβάλλονται με την ούρηση και αποφεύγεται η υποτροπή.
Το cranberry κυκλοφορεί είτε σαν χυμός ή σαν συμπυκνωμένο εκχύλισμα σε ταμπλέτες ή κάψουλες. Ο χυμός δεν αντιστοιχεί πάντα σε 100% χυμό cranberry αλλά μπορεί να περιέχει και άλλα συστατικά, για παράδειγμα για να γίνει πιο εύγευστο. Στις ταμπλέτες η δραστική ουσία είναι συμπυκνωμένη και περιέχεται σε πολλαπλάσια ποσότητα σε σχέση με το χυμό. Συνεπώς, σε κάθε σκεύασμα που κυκλοφορεί στο εμπόριο, η ποσότητα του δραστικού συστατικού είναι διαφορετική.
Οι διαφορές μεταξύ των σκευασμάτων, τόσο στη μορφή όσο και στην περιεκτικότητα, είναι ο κύριος λόγος που δεν έχουν καταλήξει όλες οι μελέτες στο ίδιο σημαντικά θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την κατανάλωση cranberry και την πρόληψη των υποτροπών της απλής κυστίτιδας, αν και ήταν καλά σχεδιασμένες. Επιπλέον πρόβλημα έχει δημιουργήσει το γεγονός ότι τα άτομα που συμμετείχαν δεν κατανάλωσαν το cranberry με συνέπεια, πχ αν δεν τους άρεσε η γεύση του. Όμως, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έδειξαν ως και 40-50% μείωση των επεισοδίων υποτροπής σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που είναι ένα σημαντικό ποσοστό, αν σκεφτεί κανείς ότι δεν πρόκειται για φαρμακευτική θεραπεία. Δεν παρατηρήθηκε διαφορά μεταξύ χαπιών και χυμού. Λιγότερο συμπερασματικά είναι τα δεδομένα σε μεγαλύτερες γυναίκες, γυναίκες που έπασχαν και από άλλες παθήσεις καθώς και στις περιπτώσεις που το cranberry χρησιμοποιήθηκε σαν μέσο ενίσχυσης στην προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών.
Από τις μελέτες αυτές φαίνεται οτι μια ελάχιστη επαρκής δόση σε καθημερινή βάση είναι 240 ml χυμού , αφού αυτή η ποσότητα εμποδίζει κατά 80% την προσκόλληση των κολοβακτηρίδιων και το αποτέλεσμα αυτό διαρκεί περίπου για 10 ώρες μετά. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε 36 mg της δραστικής ουσίας, ωστόσο σε άλλες μελέτες υποστηρίζεται μεγαλύτερη δόση, έτσι ώστε επι του παρόντος δεν υπάρχει επίσημη σύσταση για τη δοσολογία.
Όλα μαζί, δηλαδή συχνό πρόβλημα, θετικά δεδομένα, απουσία τοξικότητας και πάνω από όλα η επιτακτική ανάγκη να αναχαιτιστεί η αντίσταση στα αντιβιοτικά, κάνουν το cranberry μια εύλογη προσέγγιση για την μείωση των υποτροπών των ουρολοιμώξεων, τουλάχιστον σε υγιείς γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με την προϋπόθεση ότι λαμβάνει κανείς επαρκή δόση.